
"Κλείσε μέσα στην ψυχή σου την Ελλάδα και θα νιώσεις κάθε είδους μεγαλείο"
H πατρίδα τιμώντας τον τον αναγνωρίζει ως εθνικό ήρωα και τη Σιάτιστα, το χωριό όπου σκοτώθηκε, την ονομάζει “Παύλος Μελάς”.
Το σώμα του Παύλου Μελά, αποτελούμενο από 50Μακεδονομάχους που βαδίζει για να συναντηθεί με άλλο σώμα Ελλήνων ανταρτών, για να συναποφασίσουν γενικότερη κατά των Βουλγαρικών συμμοριών επίθεση, σταματά στο χωριό Στάτιστα, για να ξεκουράσει τους άνδρες του. Στις αντιρρήσεις γι΄αυτό το σταθμο του φίλου και υπαρχηγού του Νίκου Πύρζα, επειδή στο χωριό κατά τις πληροφορίες τους υπάρχει Τουρκικό στρατιωτικό απόσπασμα, ο Παύλος απαντά: “Ειναι αμαρτία, τά παιδιά κουρασμένα, βρεγμένα ας μείνωμεν εις το χωριό νά στεγνώσουν ολίγον”. Αυτή η απόφαση του θα είναι γι΄αυτόν μοιραία, γιατί οι Τούρκοι ειδοποιημένοι από κομιτατζή για την εκεί παρουσία τους επιτίθενται και κατά τη συμπλοκή ο Παύλος τραματίζεται σοβαρά – “στη μέση μέ πηρε, παιδιά” - Κι ενώ τρέχουν να βοηθήσουν, μπαίνει μόνος του στο σπίτι, κάθεται και απευθυνόμενος στο Νίκο Πύρζα - “Το σταυρό να τον δώσεις στη γυναίκα μου και το τουφέκι του Μίκη καί νά τούς πης ότι τό καθήκον μου έκαμα”. Στη συνέχεια βγάζει το πορτοφόλι του με τις φωτογραφίες των παιδιών του κι επειδή αρχίζει να πονά, παρακαλεί να τον σκοτώσουν και να μην τον αφήσουν ζωντανό στα χέρια των Τούρκων. Ολοι γύρω του λυπημένοι και ανήμποροι να βοηθήσουν παρακολουθούν τις τελευταίες στιγμές του παλικαριού που ψιθυρίζει πότε “πονώ” πότε “σκοτωστε με” και πότε τα ονόματα των παιδιών του “Μίκη, Ζωή”. Και αφού με δυνατούς πόνους παιδεύεται μισή περίπου ώρα, με τη λέξη “πονώ” αφήνει την τελευταία του πνοή.
ΗΛΙΑΚΟ ΡΟΛΟΪ ΤΩΝ ΦΙΛΙΠΠΩΝ
Ομοίωμα μηχανισμού που χρονολογείται ανάμεσα στο 250 και 350 μ.Χ. Αποτελείται από τρεις δακτυλίους, οι οποίοι μπορούν να περιστραφούν κατά 360 μοίρες. Εκτός από τον υπολογισμό της ώρας, το όργανο προσδιορίζει το αζιμούθιο και το ύψος του ηλίου ή κάποιου άλλου αστέρα.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΡΟΛΟΪ & ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ
Ομοίωμα μηχανισμού της βυζαντινής εποχής (περίπου 530μ.Χ.). Σύνθετος ως προς τη λειτουργία του, περιλαμβάνει ηλιακό ρολόι και ημερολογιακό μηχανισμό. Θεωρείται ως “απόγονος” του περίφημου υπολογιστικού οργάνου της ελληνιστικής περιόδου, γνωστού ως ‘Μηχανισμός των Αντικυθήρων”
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ
Ομοίωμα μηχανισμού που χρονολογείται από το 1026 μ.Χ. Η χρήση του συνίσταται για τη μέτρηση γωνιαίων αποστάσεων δύο αντικειμένων καθώς και για τη μέτρηση του ύψους του ηλίου και άλλων αστέρων, από το οποίο και προσδιορίζονται οι εποχές, η διάρκεια της ημέρας, ο μεσημβρινός του τόπου κα.
ΥΔΡΑΥΛΙΚΟ ΡΟΛΟΪ ΚΤΗΣΙΒΙΟΥ
Ομοίωμα μηχανισμού του 3ου αι. π.Χ. Αποτελείται από συνδυασμό δοχείων, εφοδιασμένων με ρυθμιζόμενους ελεγκτές ροής ύδατος, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η επιθυμητή ανύψωση του πλωτήρα στο τελευταίο δοχείο. Ο πλωτήρας φέρει δέκτη, ο οποίος υποδεικνύει την ακριβή ώρα πάνω σε περιστρεφόμενο τύμπανο. Το τύμπανο αλλάζει θέση ανάλογα με την ημερομηνία, ώστε να εξασφαλίζεται η ακριβής διαίρεση των δώδεκα ημερήσιων ωρών, που μετρούσαν την εποχή εκείνη.
ΚΟΧΛΙΑΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΗΔΟΥΣ
Ομοίωμα μηχανισμού άντλησης ύδατος. Αποτελείται από ξύλινη κυλινδρική θήκη-αγωγό, μέσα στον οποίο περιστρέφεται ελικοειδής κατασκευή. Χρησίμευε στην άρδευση αγρών, καθώς και στην άντληση υδάτων από το εσωτερικό των πλοίων.
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ
Ομοίωμα ενός από τους πλέον σύνθετους μηχανισμούς που διασώθηκαν από την αρχαία Ελλάδα. Αποτελείται από 32 (τουλάχιστον) γρανάζια, διαφόρων μεγεθών, τα οποία έμπαιναν σε κίνηση ταυτόχρονα από μία χειρολαβή. Ανάμεσά τους περιλαμβάνεται και ένα διαφορικό γρανάζι. Σύμφωνα με τη μελέτη του Derek de Solla Price, ο μηχανισμός χρησιμοποιήθηκε ως αστρονομικό όργανο μεγάλης ακρίβειας. Κατασκευάστηκε περίπου το 80 π.Χ. πιθανότατα στη Ρόδο. Η επιστημονική και ιστορική αξία του οργάνου είναι τεράστια, αφού όμοιό του δεν έχει βρεθεί αλλού